Zgoda pacjenta na zabieg, to fundament prawa medycznego. Bez niej – co do zasady – lekarz nie może podjąć żadnych działań medycznych. Ale czy w rzeczywistości pacjenci faktycznie rozumieją, na co się zgadzają? I czy lekarze rzetelnie informują o wszystkich ryzykach, alternatywnych możliwościach leczenia i możliwych powikłaniach?
Czym jest zgoda pacjenta?
Zgoda pacjenta na udzielenie świadczenia zdrowotnego musi być:
- dobrowolna – bez nacisku, przymusu czy manipulacji,
- świadoma – udzielona po uzyskaniu pełnej informacji,
- wyraźna – najczęściej w formie pisemnej (choć nie zawsze jest to wymagane prawnie).
W polskim prawie podstawą zgody jest art. 16 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Zgoda powinna być poprzedzona rzetelną informacją zgodnie z art. 31 Kodeksu Etyki Lekarskiej oraz art. 9 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.
Zgoda, a praktyka – gdzie pojawiają się problemy?
- Rutynowe podpisywanie formularzy
Wielu pacjentów podpisuje zgody bez przeczytania dokumentów – traktując je jako formalność. Często nie mają czasu na zadawanie pytań lub nie są informowani o pełnym zakresie ryzyk. - Zbyt ogólne lub nieczytelne formularze
W niektórych placówkach formularze zgody są napisane językiem prawniczo-medycznym, trudnym do zrozumienia dla przeciętnego pacjenta. - Brak rozmowy z lekarzem
Zgoda nie powinna być tylko podpisem – to proces, który wymaga rozmowy lekarza z pacjente. Pacjent musi mieć możliwość zadania pytań i rozwiania wątpliwości.
Czy brak świadomej zgody = błąd medyczny?
Nie. Brak zgody lub zgoda nieprawidłowo uzyskana, to naruszenie praw pacjenta, które może stanowić podstawę do roszczenia cywilnego, a nawet odpowiedzialności zawodowej lekarza. Jednak brak zgody nie oznacza automatycznie, że doszło do błędu medycznego.
Wnioski:
Zgoda pacjenta, to nie formalność. To prawo – i obowiązek – zarówno lekarza, jak i pacjenta. Edukacja, jasna komunikacja i zaufanie, to fundamenty bezpiecznego leczenia i właściwej relacji pacjent – lekarz.
Dlatego warto pytać. Warto rozmawiać. I warto czytać, zanim się podpisze.
