Temat aborcji w Polsce od lat budzi ogromne emocje i dzieli opinię publiczną. Niezależnie od przekonań, warto znać obowiązujące prawo i wiedzieć, kiedy przerwanie ciąży jest w naszym kraju legalne. W tym wpisie przybliżam aktualny stan prawny dotyczący aborcji w Polsce, obowiązujący od wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2020 roku.
Co mówi prawo?
Obecnie w Polsce obowiązują jedne z najbardziej restrykcyjnych przepisów aborcyjnych w Europie. Zgodnie z art. 4a ustawy z 1993 roku o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży, legalne przerwanie ciąży może być dokonane wyłącznie przez lekarza, w przypadku, gdy:
1. Ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej
2. Zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego
Jeżeli chodzi o przypadek, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego, to lekarz może przeprowadzić zabieg usunięcia ciąży jeżeli od początku ciąży nie upłynęło więcej, niż 12 tygodni. Natomiast, gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej, to przepisy ww. ustawy nie przewidują żadnego terminu, do którego lekarz może legalnie dokonać zabiegu przerwania ciąży.
Co się zmieniło po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w 2020 roku?
Do 2020 roku trzecim przypadkiem, w którym aborcja była legalna, były ciężkie i nieodwracalne wady płodu lub nieuleczalna choroba zagrażająca jego życiu. Trybunał Konstytucyjny uznał jednak ten przepis za niezgodny z Konstytucją, co oznacza, że obecnie aborcja z przyczyn embriopatologicznych jest w Polsce nielegalna, niezależnie od stopnia uszkodzenia płodu.
Odnosząc się do aktualnie szeroko omawianej sprawy pani Anity u której dr Gizela Jagielska w Szpitalu w Oleśnicy za zgodą pacjentki przeprowadziła aborcję w 36 tygodniu ciąży, to zaznaczyć należy, że pod względem prawnym u tej pacjentki przesłanką wykonania zabiegu przerwania ciąży nie była zdiagnozowana u płodu wrodzona łamliwość kości, ponieważ od wyroku Trybunału Konstytucyjnego z października 2020 r. w Polsce nie można legalnie usuwać ciąży z powodu ciężkiej wady płodu.
Czy w innych krajach przepisy dotyczące legalnego przerwana ciąży wyglądają tak samo, jak w Polsce?
Aborcja na życzenie, czyli możliwość przerwania ciąży na życzenie kobiety bez konieczności podawania przyczyny, jest legalna w wielu krajach na całym świecie. Warto jednak zaznaczyć, że w większości z nich obowiązują określone limity czasowe (zwykle do 12 tygodnia ciąży). Polska kwalifikuje się obecnie do grupy państw o zaostrzonym rygorze dopuszczalności przerywania ciąży. Przykładowo we Francji i Hiszpanii aborcja na życzenie jest legalna do 14 tygodnia ciąży. W Norwegii, Szwajcarii, Niemczech, czy w Czechach aborcja jest legalna do 12 tygodnia ciąży. Jeżeli chodzi o możliwość legalnego przerwania ciąży w późniejszym terminie, to każdy kraj ustala dodatkowe kryteria, które muszą być spełnione, aby lekarz mógł przeprowadzić zabieg np. gdy ciąża stanowi zagrożenia życia lub zdrowia matki. Jeżeli chodzi o kraje spoza UE, to przykładowo w USA po wyroku Sądu Najwyższego z 2022 roku (obalenie precedensu Roe v Wade), prawo do aborcji zostało przekazane w gestię poszczególnych stanów. W niektórych stanach aborcja na życzenie jest legalna, w innych całkowicie zabroniona.
